Begrafenis als hoogtepunt van je leven

De laatste dagen in Indonesie zijn we dus in Rantepao. Dit ligt in centraal Sulawesi, in het gebied dat Tana Toraja heet. Toraja is een aparte en bekende streek in Sulawesi, met haar eigen taal naast het Indonesisch. Omdat de cultuur van de oorspronkelijke bevolking hier goed bewaard is gebleven, is het ook een redelijk druk bezocht gebied (toeristen), en eigenlijk zien we voor het eerst echt groepsreizen (mn zuid-europeanen). De reden van het bezoek zijn de zeer uitbundige begrafenissen van de mensen uit Tana Toraja. Om het verhaal zometeen wat beter te begrijpen zullen we kort proberen uit te leggen wat ze hier geloven.

Sinds de missionarissen zijn de mensen hier fanatiek christelijk, maar de geloven en rituelen van daarvoor (animisme en voorouderverering) zijn ook nog steeds onderdeel van het dagelijks leven. Het belangrijkste moment in het leven is de dood. Tijdens de begrafenis kun je laten zien hoe rijk je bent, hoeveel status je hebt, en het allerbelangrijkste, dit is hét moment om in het paradijs terecht te komen. Omdat dit zo'n belangrijk moment is, is het van belang dat iedereen erbij aanwezig kan zijn. En hoe meer mensen, hoe belangrijker je bent. Om die reden wordt een overledenen in huis bewaard (netjes bijgewerkt, zodat het niet gaat stinken) en behandeld alsof ie ziek is. Dus elke dag wordt er eten en drinken gebracht en mee gepraat. Net zo lang totdat het moment daar is dat iedereen erbij kan zijn, dit kan dus een paar maanden zijn, maar soms ook een paar jaar. Al die tijd is de overledende dus in huis. In de zomermaanden zijn de meeste begrafenissen, omdat dan de meeste mensen vakantie hebben.
De dag zelf is bijzonder sociaal. Iedereen die komt dient een geschenk mee te nemen (sigaretten, suiker, varken, waterbuffel of geld). Er wordt zeer nauwkeurig bijgehouden wie wat geeft. Want als je bij die familie wordt uitgenogidg voor een begrafenis, dan dien je minimaal hetzelfde geschenk te geven. De geschenken zijn voor de familie, maar worden ook meteen weer terug uitgedeeld. De dieren geldt een ander lot. De toraja mensen geloven namelijk dat de geest van de overledenen geholpen moet worden om de weg "naar het zuiden", waar het paradijs ligt, zo goed en zo snel mogelijk te vinden. En dat gaat het beste wanneer ze begeleiding krijgt van andere geesten, namelijk die van pas geslachte dieren, bij voorkeur waterbuffels. Het beste is een albino-waterbuffel, hoe groter hoe beter.
En dan de ceremonie. Deze vindt plaats midden in het familie-dorp. Op een klein stukje gras/modder tussen het huis en de rijstopslaghuisjes. Er worden aparte overdekte "loungeplekken" gemaakt voor alle gasten. Iedereen krijgt koffie/thee en je neemt zelf lekker wat te snacken mee. Op het grasstukje staan 10 tot 50 waterbuffels. Vanaf 24 waterbuffels ben je echt belangrijk. Wij zijn bij een gelegenheid van 17 buffels, wat al veel lijkt. Er zijn zo'n 400 gasten (waarvan 50 toeristen). Er zijn ook een grote hoeveelheid varkens, die worden krijsend weggevoerd. Alle dieren zijn geschenken. Een waterbuffel kost zo'n 25 miljoen Rupee, dat is zo'n 2500 euro, echt een enorm bedrag voor de mensen hier. Een deel van de dieren wordt weggegeven, aan de kerk en aan armere gezinnen/dorpen, zodat die de opbrengst goed kunnen besteden. Het andere deel van dieren zal de geest van de overlevende begeleiden. En dat proces kan je bijwonen. Voor wie het nog niet begrepen heeft: op het graslandje worden de dieren geslacht. Hou in gedachten dat deze dieren een superleven hebben gehad. Van hun geboorte worden ze waanzinnig vertroeteld (het lekkerste gras wordt gebracht, ze worden uitgelaten, ze krijgen wasbeurtjes, worden geknuffeld etc etc). De dood duurt echter 5 tot 15 minuten. Ze worden namelijk de keel doorgesneden, en bloeden leeg. Omdat zo'n grote buffel zich niet zo snel gewonnen geeft, gebeurt dit met nogal wat geluid en hulpeloze bewegingen van het dier. Opvallend genoeg blijven de andere dieren volkomen rustig. Geheel ongevaarlijk is het niet, want zo'n dier raakt natuurlijk in paniek met een open keel, en wil rondrennen. In principe zitten ze vastgebonden met één poot aan een paal. Maar een dier is sterk en de knoop niet altijd. Dus ook tijdens de ceremonie waar wij bij zijn breekt er een los, en een ander die al voor dood achter was gelaten staat als een wonder weer op. Het is een soort rennende bloedfontein. Iedereen springt aan de kant. Alle kadavers blijven liggen in de modder en al met al wordt het een enorm bloedbad. Gelukkig worden er maar 8 van de 17 waterbuffels geslacht. Het is een waanzinnig gezicht, en de geur begint steeds sterker te worden.
De varkens zijn ondertussen uit het zicht ook geslacht. En hier merk je goed hoe sterk deze traditie is en en zal blijven. Alle kleine jongetjes gaan namelijk met hun vaders mee om te helpen bij de slacht. Dat ziet er bizar uit hoor, jochies van een jaar of 5-6 met de handjes helemaal onder het bloed.
Daarna worden, ook onder toeziend oog van het gehele publiek, de beesten in stukken gesneden en het vlees wordt meteen uitgedeeld onder de gasten. Want wat je geeft krijg je ook meteen weer terug.
Omdat op het moment dat hiermee wordt begonnen een lokale politicus de microfoon pakt en een eindeloos lang betoog gaat houden over zichzelf (in oktober zijn er lokale verkiezingen) en dit overigens ook niet echt gepast is, besluiten wij verder te lopen.
Al met al een heel indrukwekkende ervaring, gruwelijk om te zien, maar het is een en al geloof, traditie en sociale zorg voor elkaar. De beesten hebben in ieder geval een veel beter, gezonder en zorgzamer leven gehad dan 99% van de koeien die wij op ons bordje vinden.

Goed, en dit is dus eigenlijk dé reden van een bezoek aan Toraja voor alle toeristen. Maar dat doet tekort aan de omgeving, want de cultuur is meer dan alleen een begrafenis. De architectuur van de huizen hier is zeer bijzonder, al eeuwenoud en wordt nog steeds toegpast (zie foto). Ook de graven van de mensen zijn bijzonder. In rotsen worden ruimtes met de hand uitgehakt, waarin de kisten worden geplaatst. Daarna wordt de ruimte al dan niet afgesloten met beeldhouwwerken die op de overledenen moeten lijken. Op vele plaatsen zie je deze graven, maar er zijn ook plaatsen waar de ruimtes niet zijn afgesloten of waar de kisten op balken in de rotsen zijn gezet. Daar vergaat de kist en zie je veel botten en schedels liggen. En dit alles in een prachtige natuur.
Wij hebben een dag een motor gehuurd en zijn een heel stuk de heuvels in gegaan, veel bos, rijstvelden en je gaat continue langs mooie huizen, graven en enthousiast zwaaiende en "hello mister" roepende mensen en kinderen. Dat hier veel toeristen komen merk je snel, alle kinderen vragen meteen om "bonbon", een snoepje dus.
's Avonds hoort Menno toevallig een ander Nederlander praten met een gids, en hoort dat er een ceremonie is. Wij worden erg enthousiast, want we hadden die ochtend overal gevraagd wanneer er een ceremonie zou zijn, en die zouden we precies gaan missen. We baalden al enorm, want ook voor ons was dat de reden om naar Rantepao te komen. We spreken af dat we de volgende dag met de Nederlander meegaan op zijn tour. En zodoende hebben we waanzinnig veel geluk dat we toch een ceremonie mee hebben kunnen maken. Na de ceremonie wandelen we langs kleine woonplaatsen waar de mensen mn leven van de rijst en cacao, die je overal ziet liggen te drogen. De rest van de middag lopen we langs nogmeer van dit soort minidorpjes, door rijstvelden en bos de berg af. Een mooie wandeling, en gids Gibson (die Nederlands spreekt!) legt veel uit. gibsontoraja@yahoo.com. Hij heeft ook veel geduld, want de Nederlander met wie we op pad zijn is fotograaf! En dus stoppen we lekker vaak om mooie plaatjes te schieten, en heeft Menno de kans om veel te leren. www.roydelvecchio.com

Onze laatste dag in Rantpao doen we rustig aan. We bezoeken een markt een paar kilometer verderop, wat erg leuk is, weinig toeristen en we worden zowaar niet eens overal afgezet! Ook is er een deel waar alle waterbuffels worden verkocht. Een grote openbare gierput met zo'n 150 van die beesten.... Daarna nog naar Kete Kesu, een oud traditioneel dorpje, dat op de werelderfgoedlijst zal komen. Het dorpje op zich is gelijk aan wat we de dag ervoor al veel hebben gezien, erachter is echter een enorme rots met veel (hangende) graven, en volop botten en schedels. We wandelen terug en zien allemaal dametjes in de rijstvelden aan het werk. Over de dijkjes tussen de natte velden lopen we ernaar toe, de dames vinden het reuzegrappig dat we dat doen. Met de 10 woorden Indonesisch die we ondertussen hebben geleerd maken we dikke vrienden, wederzijds snappen we elkaar helemaal niet maar we hebben allemaal de slappe lach. Kortom, we zijn allebei even nieuwsgierig naar elkaar. En het levert ons mooie foto's op!

De eilanden zijn best wel allemaal verschillend, op Sulawesi hebben we de indruk gehad dat de mensen het meest nieuwsgierig en vriendelijk zijn, wij hebben hier in ieder geval enorm veel plezier gehad. Ook omdat er nog zoveel echte natuur is.

Dan is het voor ons tas inpakken en wat eten, en om 9 uur nemen we de bus naar Makassar. Wat een ruimte! Het is een nachtbus en je hebt meer ruimte dan businessclass in een vliegtuig. De chauffeur rijdt heel erg netjes, je merkt weinig van de slechte weg en voor we het weten zijn de 9 uur bus voorbij en zijn we in het zuiden van Sulawesi. Helaas besluit de bus niet op het busstation te stoppen maar ergens langs een weg in Makassar, waar we om 6 uur 's morgens staan. Onze vlucht naar Kuala Lumpur gaat om half zes s avonds. Omdat we moe zijn en eerst willen ontbijten gaan we met een meisje mee die naar haar hostel gaat. Daar krijgen we zoete broodjes met gebakken ei en een kopje thee. We laten onze baggage daar achter en bezoeken Fort Rotterdam, de naam zegt het al. We sluiten aan bij een Amerikaans stel dat er een rondleiding krijgt waardoor we iets meer leren over de lokale gebruiken (helaas bijna niks over het fort!). Omdat we toch wel erg moe zijn, het is gaan regenen en het redelijk duur is om een auto met chauffeur te huren besluiten we niet naar nog een waterval buiten de stad te gaan, maar voor een paar uur een kamer te huren in het hostel en lekker even te gaan douchen en slapen. Uiteindelijk zijn we om 11 uur 's avonds in ons hotel in Kuala Lumpur. Hier hebben we één nachtje en dan gaan we door naar China!
Indonesie was echt heel erg leuk mooi en gaaf om te zijn, er is nog zo veel meer te zien dan wij hebben kunnen zien, dus misschien dat dit nog op het lijstje komt om nog eens terug naar toe te gaan!

PS: een aantal foto's zijn wellicht niet zo geschikt voor jonge kijkers, mensen met een zwakke maag of hele grote dierenvrienden

PS: en ondertussen zitten we in China, ook weer hartstikke leuk!